Informatie over het hof van assisen

De actoren van het proces

1.    Het hof van assisen

- Het hof

Het hof bestaat uit een voorzitter en twee assessoren (bijzitters), die alle drie beroepsmagistraten zijn.

De voorzitter leidt de debattent en zorgt voor het goede verloop van de zitting. De voorzitter beslist wanneer de zitting wordt geschorst en behandelt eventuele incidenten. De voorzitter draagt een rode toga. 

De bijzitters staan de voorzitter bij en nemen deel aan de debatten. 

Voor dit proces zijn ook plaatsvervangers voorzien voor de voorzitter en de bijzitters.

- De jury

De jury bestaat uit twaalf Belgische burgers die door loting worden aangeduid.

Er worden vierentwintig plaatsvervangers aangeduid voor dit proces. Deze plaatsvervangers zullen de plaats innemen van de gewone juryleden indien deze niet in staat zijn om hun plicht te vervullen.

De juryleden, zowel de gewone als de plaatsvervangende, moeten een eed afleggen.

Deze eed houdt de volgende plichten in:

• onpartijdig oordelen;
• nauwlettend oordelen;
• diens persoonlijke mening over de zaak niet buiten de groep noch in het openbaar noch privé te uiten;
• de beslissing uitsluitend te steunen op het bewijs en de middelen van verdediging die in openbare zitting werden voorgesteld, rekening houdend met de belangen van de beschuldigde, de burgerlijke partijen en de samenleving.

- De griffie

Het hof van assisen wordt bijgestaan door enkele griffiers van de rechtbank van eerste aanleg. De griffiers bereiden de dossiers voor, maken de processen-verbaal van de openbare terechtzitting op, zien erop toe dat alle procedurele formaliteiten overeenkomstig de wet worden vervuld en legaliseren de procedurestukken.

2.    De partijen bij het proces

- Het openbaar ministerie

Het openbaar ministerie vertegenwoordigt de belangen van de samenleving en zet de beschuldigingen uiteen. Het openbaar ministerie leest ter zitting de akte van beschuldiging voor en vordert de toepassing van de strafwet.

Doorheen het hele proces kan het openbaar ministerie, via de voorzitter van het hof, vragen stellen aan getuigen, deskundigen en beschuldigden.

Voor het proces van de aanslagen in Brussel is het openbaar ministerie vertegenwoordigd door magistraten van het federaal parket.

- De beschuldigde 

Voor het hof van assisen verschijnt de beschuldigde in persoon, bijgestaan door een of meer advocaten. 

De beschuldigde wordt vermoed onschuldig te zijn totdat zijn schuld wettelijk is vastgesteld.

- De burgerlijke partij

Een slachtoffer kan zich burgerlijke partij stellen voor het hof van assisen tot het sluiten van de debatten. 

Van de burgerlijke partij kan worden verlangd dat zij getuigt over de feiten en de gevolgen ervan. Zij kunnen persoonlijk verschijnen en/of zich door een of meer advocaten laten vertegenwoordigen.

Wanneer een burgerlijke partij wordt opgeroepen om te getuigen, mag deze partij, in principe, niet vóór haar getuigenis de debatten bijwonen. De rechter kan een uitzondering op dit principe toestaan indien alle partijen daarmee instemmen.

Verloop van het proces

Het hof van assisen zetelt in drie zittingen:

1.     De preliminaire zitting

2.     De zitting voor de samenstelling van de jury

3.     De zitting ten gronde

 

1.    De preliminaire zitting

Tijdens de preliminaire zitting stelt de voorzitter van het hof van assisen een lijst op van de getuigen die tijdens het proces zullen worden gehoord. De voorzitter bepaalt ook de volgorde waarin de getuigen gehoord zullen worden.

Voor het proces van de aanslagen in Brussel is de preliminaire zitting vastgelegd op maandag 12 september 2022 om 9 uur.

 2.    De zitting over de samenstelling van de jury

De zitting over de samenstelling van de jury moet ten minste twee werkdagen vóór het begin van het proces plaatsvinden.  

Tijdens deze zitting wijst de voorzitter van het hof van assisen bij loting de twaalf leden van de jury en de plaatsvervangers aan (op basis van een lijst van juryleden die vooraf gecontacteerd werden).

De geselecteerde personen kunnen:

- op hun verzoek en met instemming van de voorzitter worden vrijgesteld;

- door het openbaar ministerie of de verdediging worden gewraakt;

- door de voorzitter worden gewraakt, zodat niet meer dan twee derden van de juryleden van hetzelfde geslacht is.

Voor het proces inzake de aanslagen in Brussel is de zitting over de samenstelling van de jury gepland op maandag 10 oktober 2022 om 9 uur.

 

3.      De zitting ten gronde (pleitzitting)

Voor het proces inzake de aanslagen te Brussel begint de zitting ten gronde op donderdag 13 oktober 2022, om 9 uur. Deze zitting zal duren tot het sluiten van de debatten.

De procedure voor het hof van assisen is in essentie mondeling. Alle getuigen en deskundigen die ter zitting worden gehoord, worden opgeroepen om hun getuigenis voor het hof af te leggen en de vragen van de raadsheren, juryleden of partijen te beantwoorden.

De zitting begint met de voorlezing van de akte van beschuldiging door het openbaar ministerie. De akte van beschuldiging bevat een samenvatting van de zaak.

Indien er een akte van verdediging is, wordt dit voorgelezen door de beschuldigde of zijn advocaat. Dit is een samenvatting van de stelling van de verdediging.

De griffier leest de lijst van de getuigen die tijdens het proces zullen getuigen.

De voorzitter van het hof van assisen begint met het verhoor van de beschuldigden. 

Vervolgens worden de verschillende getuigen en deskundigen gehoord, volgens de lijst die tijdens de preliminaire zitting is opgesteld en in de door de voorzitter bepaalde volgorde. 

Onder meer volgende personen zullen worden gehoord: 

·       Onderzoekers (politieambtenaren en onderzoeksrechters) over het verloop van het onderzoek;

·       De getuigen van de gebeurtenissen;

·       Karaktergetuigen, die getuigen over het karakter van de partijen in het proces;

·       Technische deskundigen (bv. forensische wetenschappers en explosievendeskundigen) over de wijze waarop de feiten zich afspeelden of het wetenschappelijk bewijs;

·       Persoonlijkheidsdeskundigen (bv. psychologen en psychiaters), in verband met de psychologische toestand van de beschuldigde, zijn of haar onderscheidingsvermogen, enz.;

·       Burgerlijke partijen die worden opgeroepen om te getuigen of die dat wensen te doen.

Na het verhoor door de voorzitter kunnen aan de getuigen en deskundigen vragen worden gesteld door de bijzitters, de procureur-generaal, (de advocaten van de) burgerlijke partijen en beschuldigde. 

De debatten eindigen met het rekwisitoor van het openbaar ministerie (in dit geval de federale procureur), de pleidooien van de (advocaten van) de burgerlijke partijen en de beschuldigde en eventuele replieken. Het laatste woord is altijd aan de beschuldigde.

Bij het sluiten van de debatten leest de voorzitter van het hof van assisen de vragen over de schuld van de beschuldigden voor die de jury beantwoord zullen moeten worden.

 Beraadslaging over de schuldvraag

De jury beraadslaagt en beslist alleen over de schuld of vrijspraak van de beschuldigde.

Indien de beschuldigde schuldig bevonden, stellen de beroepsrechters de motivering van de beslissing van de jury, samen met de jury op.

De voorzitter spreekt het vonnis uit in een openbare zitting.

Debat en beraadslaging over de straf of internering

In geval de beschuldigde schuldig wordt verklaard, begint een nieuw debat over de straf (of de internering). Het openbaar ministerie, de advocaat van de beschuldigde en de beschuldigde zelf nemen om beurten het woord.

De jury en het hof trekken zich opnieuw terug om over de toe te passen straf te beslissen.

De voorzitter spreekt de beslissing over de straf uit in openbare zitting.

Burgerlijke vorderingen

Burgerlijke partijen kunnen schadevergoeding eisen van de veroordeelde persoon. De beroepsrechters zullen dan beslissen over hun vergoeding.